- Deze zomer is de wereld geteisterd door hittegolven. En komend weekend is Frankrijk weer aan de beurt.
- Extreem weer, waaronder hittegolven, komt vaker voor als gevolg van klimaatverandering.
- Dit zijn enkele van de meest opvallende hittepieken van de zomer van 2023.
- Lees ook: Een cruciale oceaanstroom valt deze eeuw ‘vrijwel zeker’ stil door klimaatverandering: dat kan leiden tot extreme winters in West-Europa
Het zuiden van Frankrijk maakt zich op voor een extreem warm weekend. De temperaturen in de zuidelijke regio’s Languedoc-Rousillon en Provence-Alpes-Côte d’Azur kunnen oplopen tot 41 graden, zeggen meteorologen.
De Franse regering heeft een speciaal telefoonnummer geopend vanwege de verwachte hittegolf. Mensen kunnen naar het nummer bellen voor informatie over hoe ze zich moeten aanpassen aan extreme hitte. De regering deelt de tips ook via televisie en radio.
Frankrijk heeft sinds een aantal jaar striktere richtlijnen voor het omgaan met hittegolven. Als gevolg van extreme temperaturen kwamen in 2003 meer dan 15.000 mensen om in het land. Dat kwam de regering op veel kritiek te staan, waarna ze de aanpak verscherpte.
Ook in 2022 kreeg Frankrijk te maken met hevige natuurbranden en extreme hitte, met duizenden doden tot gevolg. Veel Nederlanders vieren in de zomer vakantie in Frankrijk of reizen erdoorheen.
Frankrijk is zeker niet het enige land in de wereld dat deze zomer te kampen heeft met zeer hoge temperaturen. Extreme hitte komt steeds vaker voor, is steeds heviger en houdt steeds langer aan.
Het komt nu vaak voor dat meerdere rampzalige hittegolven tegelijkertijd verschillende delen van de planeet teisteren en droogtes en bosbranden aanwakkeren.
Dat komt door de klimaatcrisis: menselijke activiteiten hebben zoveel koolstofdioxide en methaan in de atmosfeer gebracht dat de gemiddelde temperatuur wereldwijd stijgt. Overal op aarde wordt het moeilijk om dit te negeren.
Foto: Remo Casilli/Reuters
Tot nu toe heeft de zomer van 2023 de heetste dag, week en maand opgeleverd, sinds het eind van de negentiende eeuw.
Hittegolven hebben de VS, Mexico, Europa, Noord-Afrika en het Midden-Oosten, China, Siberië, Zuid-Azië en zelfs Zuid-Amerika, waar het winter is, geteisterd.
Bekijk het overzicht van de extreme hitte in 2023.
Juli 2023 was de warmste maand ooit, sinds de start van metingen in 1880
Foto: Ibraheem Abu Mustafa/Reuters
Volgens de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA was wereldwijd gezien geen enkele maand zo heet als afgelopen juli, op basis van metingen die teruggaan tot 1880.
Juli 2023 brak het oude record met een ruime marge. "Het verschil tussen 2023 en 2019, toen het vorige record werd neergezet, was significant", zei klimaatspecialist en directeur van het NASA Goddard Institute for Space Studies Gavin Schmidt, bij een presentatie waarin de bevinding werd toegelicht.
Foto: NASA’s Goddard Institute for Space Studies
De terugkeer van het El Niño, een weerpatroon dat de Stille Oceaan opwarmt, kan dit jaar een rol hebben gespeeld, maar "de langetermijntrends die we zien, zijn allemaal te wijten aan menselijke activiteit", gaf Schmidt aan.
NASA-wetenschappers gaven aan dat er drastische maatregelen moeten worden genomen om deze trends te stoppen en te voorkomen dat de temperatuur wereldwijd blijft stijgen. Als er geen actie wordt ondernomen, "zullen we op de langere termijn deze records blijven breken, omdat we broeikasgassen blijven uitstoten", aldus Schmidt.
De heetste dag: 4 juli 2023
Voorlopige gegevens wijzen erop dat de gemiddelde temperatuur op aarde op 3 juli een recordhoogte bereikte en vervolgens het record verbrak in de twee volgende opeenvolgende dagen, meldde persbureau AP.
Deze gegevens zijn afkomstig van de Climate Reanalyzer van de Universiteit van Maine, die de luchttemperatuur op 2 meter boven het aardoppervlak meet op willekeurige punten over de hele wereld en deze combineert om een gemiddelde, wereldwijde temperatuur te berekenen.
"Dit geeft een indicatie van waar we nu staan", vertelde hoofdwetenschapper Sarah Kapnick van de Amerikaanse meteorologische en oceanografische dienst NOAA aan AP.
Het wereldwijde gemiddelde bereikte op 3 juli een record van 17,01 graden Celsius en overtrof dat op 4 juli door te klimmen naar 17,23 graden Celsius.
Een combinatie van factoren, waaronder zomerweer, een warmere atmosfeer en seizoensgebonden weerpatronen zoals El Niño hebben ons op dit punt gebracht. Maar experts waarschuwen dat het nog warmer kan worden.
Het zeegebied rond het Verenigd Koninkrijk en Ierland is opvallend warm
In juni was de zeetemperatuur rond het Verenigd Koninkrijk liefst 5 graden warmer ten opzichte van het gemiddelde in die periode van het jaar.
Dit is een extreme hittegolf op zee van de vierde categorie, zoals gedefinieerd door de National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA). Zo'n hittegolf brengt ernstige schade toe aan planten en dieren in zee.
"De huidige temperaturen zijn veel te hoog, maar nog niet dodelijk voor de meeste soorten, al krijgen die wel meer stress... Als het de hele zomer zo doorgaat, kunnen we massale sterfte zien van zeegras, vissen en oesters," vertelde Dan Smale, een ecoloog bij de Marine Biological Association, aan The Guardian.
Smale zei dat deze regio van de Atlantische Oceaan normaal gesproken geen last heeft van stijgende zeetemperaturen, omdat het water hier meestal koel is. Deze ontwikkelingen zijn dus verrassend en verontrustend.
Mariene hittegolven zullen waarschijnlijk vaker voorkomen door de klimaatverandering, volgens een studie uit 2019 in Nature.
Noordelijke regio's zien recordtemperaturen die een bedreiging vormen voor de permafrost
Begin juni beleefde Siberië een verschrikkelijke hittegolf, met temperaturen die regelmatig boven de 38 graden Celsius uitkwamen. In voorgaande jaren lag de gemiddelde temperatuur in juni rond 23 graden Celsius.
Deze recordtemperaturen vormen een risico voor de permafrost in de regio, een permanent bevroren bodemlaag die enorme hoeveelheden kooldioxide en methaan bevat, volgens een rapport van het Arctic Risk Platform.
Dit is een probleem, want als de permafrost ontdooit, dan komen deze krachtige broeikasgassen vrij in de atmosfeer, waardoor de planeet nog warmer wordt, vertelde Sergey Zimov, een geofysicus en ecoloog, aan de Unesco Courier.
Soortgelijke zorgen zijn er over andere arctische gebieden die uitgestrekte stukken permafrost bevatten, zoals Groenland.
"Deze hittegolven hebben grote gevolgen voor mens en natuur en zullen steeds vaker voorkomen, tenzij we de uitstoot van broeikasgassen snel verminderen", vertelde Samantha Burgess, adjunct-directeur van de klimaatdienst Copernicus van de Europese Unie aan CNN.
New York en Boston bedolven onder smog van Canadese bosbranden
Foto: Gary Hershorn/Getty Images
New Yorkers keken op 6 juni op naar een oranje lucht, omdat rook van Canadese bosbranden over het noordoosten van de VS trok.
Canada kampt deze zomer met honderden bosbranden die beide kanten van het land tegelijkertijd treffen, een "ongewoon" verschijnsel voor deze tijd van het jaar, vertelde Michael Norton het Canadese ministerie van Natuurlijke Hulpbronnen aan persbureau Reuters. "In deze tijd van het jaar komen branden meestal maar aan één kant van het land voor, meestal in het westen."
De branden volgden op recordhoge temperaturen die het noordwesten van Canada teisterden in mei. Aanhoudende droogte in het hele land heeft de bosbranden aangewakkerd.
Hittegolven vormen bedreiging voor Chinees stroomnet
Foto: Ng Han Guan/AP Photo
In China was in mei al sprake van extreem hoge temperaturen voor die tijd van het jaar, van meer dan 35 graden Celsius.
De doorgaans niet extreem warme regio Yunnan registreerde deze zomer al temperaturen tot 40 graden Celsius. Het lokale elektriciteitsnet kwam onder druk te staan omdat in miljoenen huishoudens de airconditioning loeide om de hitte het hoofd te bieden.
El Niño kan temperatuur extra zetje geven
Een extra factor bij de relatief hoge temperaturen in verschillende delen van de wereld kan het zogenoemde El Niño-effect zijn
De El Niño Southern Oscillation (ENSO) is een terugkerende klimaatcyclus die van jaar tot jaar een grote invloed heeft op de mondiale weerpatronen. Er is afwisselend een koele fase, La Niña, en een warme fase, El Niño.
De National Oceanic and Atmospheric Administration kondigde eind maart het einde van een bijna twee jaar durende koele fase.
Je kunt in de afbeelding hieronder zien dat warm water het koele water in de Stille Oceaan begint te vervangen, van oost naar west. Dat duidt erop dat El Niño eraan komt, wat gepaard gaat met warmer weer.
Foto: NOAA